Zbog mogućih naslaga u blizini obale Albanije i u Srbiji, dvije nacije nadaju se iznenadnoj sreći po pitanju ekonomije, piše portal SETimes.
Balkanske nacije imaju velike nade da će doći do naftnog buma, koji bi, kako one kažu, mogao obezbijediti mnogo potrebnu infuziju novca i smanjiti oslanjanje regiona na uvoz.
Albanija se raduje nedavnom otkriću masovnih naslaga u svojim teritorijalnim vodama u Jadranskom moru -- nalazu koji bi mogao donijeti čist prihod od 1 milijardu barela nafte. Srbija u međuvremenu pravi planove za eksploataciju čak 400 miliona tona naftnog škriljca na svojoj teritoriji, što bi moglo rezultirati sa 600.000 tona nafte.
Zbog tih najava, neki sanjaju o novom bogatstvu balkanskih država, koje se tradicionalno bore s velikom nezaposlenošću i ograničenim ekonomskim izgledima.
"Bio bih vrlo sretan kad bi Albanija postala balkanski Kuvajt," izjavio je zamjenik ministra ekonomije i energetike Enno Bozdo. On je naglasio da je Albanija jedna od par zemalja -- u regionu i u Evropi -- gdje su tokom proteklog stoljeća otkrivene ogromne rezerve nafte i prirodnog gasa.
Do otkrića u Albaniji došlo je kad je dablinska kompanija San Leon Energy prošle godine potpisala ugovor s vladom u cilju obezbjeđivanja eksploatacije i iskorištavanja nafte u bilizini obale. Trodimenzionalne karte koje je kompanija napravila govore o nekoliko velikih naftnih i gasnih izgleda.
Prema standardnom ugovoru koji vlada koristi sa stranim kompanijama koje traže naftu na albanskoj teritoriji, država zarađuje 10% bruto proizvodnje i 50% zarade od prodaje nafte, ukoliko operacije eksploatacije budu uspješne.
Vrhunski ekspert za naftu i gas u Albaniji, profesor Gjergji Foto sa Rudarsko-geološkog fakulteta u Tirani, optimista je po pitanju tih izgleda.
"Možemo reći da na cijeloj albanskoj teritoriji ima površinskih pojava bitumena, nafte i prirodnog gasa. Tokom komunizma nismo imali adekvatnu tehnologiju za detekciju izvora. Međutim, sad je identificirano oko 400 miliona tona nafte. Ta ogromna količina čeka na nova tehnološka ulaganja. Vlada bi trebala pomoći i partnerski sarađivati sa stranim kompanijama, imati zajednički cilj," izjavio je Foto, koji je inženjer.
Međutim, vlada ima faktore koji je od toga odbijaju.
Mimi Kodheli, potpredsjednica parlamentarnog odbora za ekonomiju i finansije, izjavila je da bi vlada trebala biti odgovornija za resurse od strateške važnosti, poput nafte. "Pravni okvir ostavlja previše prostora stranim investitorima. Na primjer, oni imaju pravo koristiti izvore u periodu do 25 godina."
"Albanska vlada nije transparentna po pitanju izrade tih sporazuma i ne objavljuje procedure. Ona ne stavlja podzemna blaga u službu građana, [nego] ih koristi za svoje vlastite interese," dodala je ona.
Ta opoziciona parlamentarka kritizira vladu i zbog problema i birokratije koji, kako ona kaže, odagnavaju strane investitore. "Niko u Albaniji nema autoritet da stupa u pregovore s investitorom, ukoliko on nije prvo bio u uredu premijera. Da ne spominjemo druge poteškoće, poput imovinskih pitanja ili zakona o porezu, koji je u zadnjih par godina mijenjan 64 puta," požalila se Kodhelijeva.
Bozdo se s tim ne slaže i kaže da vlada radi na privlačenju stranih investitora u Albaniju, te na olakšavanju njihovih uslova, bez obzira na vrijeme potrebno za dobivanje okolišne dozvole/licence.
Inženjer za bušenje i eksploataciju nafte Bashkim Cela, profesor na Odjelu za energetske resurse na Rudarsko-geološkom fakultetu u Tirani, skeptičan je po pitanju novosti o pronalaženju novih naftnih resursa u Albaniji.
"Do 1991, nije bilo zone ostavljene za istraživanja dubine do 5.000 metara na albanskoj teritoriji. Prema mom ličnom iskustvu, tokom zadnje dvije decenije istraživanja na kopnu i moru potvrđuju da su to samo demagoški pokušaji koje prate budžetski izdaci," izjavio je Cela.
U Srbiji, Oliver Dulić, ministar za okoliš, rudarstvo i prostorno planiranje, izjavio je da vađenje naftnog škriljca u rudarskom bazenu u Aleksincu predstavlja stratešku poslovnu odluku za budućnost Srbije.
Aleksinac bi proizvodio 10% do 15% naftnih potreba Srbije, čime bi se smanjila njena zavisnost od uvoza, kaže on.
Dulić je izjavio da naučnici proučavaju omjer naftnog škriljca u regionu, a da vlada planira potrošiti 200.000 eura za konsultanta koji bi pomagao u projektu.
Neki su međutim eksperti skeptični. Ako je Dulić u pravu, naslage bi bile veće od onih u Estoniji, što je vodeće u svijetu eksploatacije škriljca, te se dobiva 200.000 tona nafte godišnje.
